- Kalendarz w zegarkach jest najczęstszą i najczęściej używaną komplikacją zegarka.
- Najprostszą funkcją kalendarza jest wyświetlanie daty.
- Wieczny kalendarz zegarka powinien działać bezbłędnie aż do roku 2100.
Orientacja w czasie obejmuje nie tylko sekundy, minuty i godziny, ale także większe jednostki czasu, czyli dzień tygodnia, datę i miesiąc. Dlatego zegarmistrzowie od kilkudziesięciu lat borykają się z najczęstszą i nieporównywalnie użyteczną komplikacją zegarka, jaką jest kalendarz w zegarkach. Począwszy od prostego datownika, a skończywszy na wyrafinowanym wiecznym kalendarzu, funkcje kalendarza przeszły złożoną ewolucję i wciąż są udoskonalane. Dziś bardziej szczegółowo wyjaśnimy mechanizm ich działania.
Treść artykułu
Pułapki kalendarza gregoriańskiego
Wyświetlanie dni i miesięcy w roku nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Należy wziąć pod uwagę, że nie wszystkie miesiące mają tę samą długość i nie każdy rok ma 365 dni. Ze względu na 6-godzinną różnicę między rokiem kalendarzowym a rokiem słonecznym, co czwarty rok kalendarzowy ma 366 dni. Co gorsza, w naszych pomiarach czasu co 400 lat nie wliczamy trzech lat przestępnych. Najbliżej na horyzoncie jest rok 2100, kiedy luty będzie miał standardowe 28 dni, choć powinien być o jeden dzień dłuższy. Poszczególne funkcje kalendarza radzą sobie ze wszystkimi tymi pułapkami tylko w pewnym stopniu.
Podstawowe funkcje kalendarza
Przyjrzyjmy się teraz bliżej różnym analogowym rozwiązaniom wyświetlania kalendarza na zegarku. Odzwierciedlają one prawdziwy kunszt zegarmistrzów mechanicznych, z którym nie da się porównać wyświetlanie cyfrowe.
Wyświetlanie daty
Najbardziej podstawową funkcją kalendarza jest wyświetlanie daty na tarczy zegarka. Wykorzystują go zwykłe zegarki przeznaczone do noszenia na co dzień, ale także np. zegarki dla podróżników czy zegarki sportowe. Najczęściej ma postać datownika (dziury w tarczy), pod którym w odstępach 24-godzinnych obraca się kółko z cyframi od 1 do 31. Istnieją również zegarki z dużym datownikiem, gdzie osobno kręci się kółko z cyframi od 1 do 3 oraz kolejne lewe kółko obraca się oddzielnie z cyframi od 0 do 9. Alternatywą jest wyświetlenie daty na pomocniczej tarczy za pomocą wskazówek.
Takie wyświetlanie daty nie może uwzględniać różnej długości poszczególnych miesięcy. Zegarki z datownikiem wymagają zatem ręcznej regulacji na koniec każdego miesiąca krótszego niż 31 dni.
Kompletny kalendarz
Kompletny kalendarz działa na podobnym mechanizmie jak wyświetlacz daty. Różnica polega na tym, że zegarek z pełnym kalendarzem pokazuje więcej informacji. Oprócz daty na tarczy można znaleźć także dzień tygodnia i miesiąc roku. Popularną funkcją dodatkową jest wyświetlanie faz Księżyca.
Kompletny kalendarz nadal nie uwzględnia różnej długości poszczególnych miesięcy. Nawet w tym przypadku zegarek z kalendarzem będzie zatem wymagał Twojej uwagi na koniec każdego miesiąca krótszego niż 31 dni. Regulacja możliwa jest najczęściej za pomocą koronki umieszczonej z boku koperty.
Kalendarz roczny
Aby uniknąć ręcznej regulacji zegarka co drugi miesiąc, zegarmistrzowie wpadli na genialne rozwiązanie. Jest nim tak zwany kalendarz roczny. Zegarek z tą komplikacją wyświetla praktycznie te same informacje, jakie można znaleźć w pełnym kalendarzu. Różnica polega na tym, że kalendarz roczny obejmuje już miesiące 30 i 31-dniowe. Wyjątkiem jest luty, pod koniec którego konieczne jest ponowne ręczne ustawienie zegarka.
Bardziej wyrafinowane kalendarze roczne są wstępnie ustawione na 1461 dni. Dlatego wymagają uwagi tylko raz na 4 lata, gdy konieczne jest ręczne zerowanie lub ustawienie koronką.
Kalendarz wieczny
Za najwyższą sztukę zegarmistrzowską uważa się tak zwany kalendarz wieczny. Ta komplikacja zegarka poprawnie wyświetla datę, dzień i miesiąc roku. W odróżnieniu od kalendarza rocznego uwzględnia ona także różną liczbę dni w miesiącu, łącznie z lutym, a także uwzględnia lata przestępne.
Kalendarz wieczny nie może uwzględniać jedynie anomalii kalendarza, która mówi, że trzy z czterech stuleci nie będą latami przestępnymi. O ile rok 2000 był rokiem przestępnym, to lata 2100, 2200 i 2300 będą miały tylko 365 dni. Większość z nas jednak nie przekona się, jak (nie) poradzi sobie zegarek z wiecznym kalendarzem.
